Czy ocena może być źródłem motywacji?

Magdalena Trzeszczkowska

Czynniki motywacyjne to szereg instrumentów, mających zapewnić wysoki poziom zaangażowania pracowników, które z kolei przełoży się na ich efektywność i chęć związania się z pracodawcą na dłużej. Z badań wynika, że zatrudnionych najbardziej motywuje atrakcyjne wynagrodzenie, a brak zadowolenia w tym obszarze skutkuje poszukiwaniem nowej pracy. Obok pensji znaczenie ma jednak wiele innych elementów, na które coraz uważniej patrzą pracodawcy, ponieważ są coraz mniej skłonni do konkurowania wyłącznie poziomem płac, ale też pracownicy i kandydaci, dla których charakter wykonywanej pracy oraz zaufanie do kadry zarządzającej świadczą o jakości podjętego zatrudnienia.

Wszelkie elementy i narzędzia motywacyjne powstają w odpowiedzi na potrzeby pracowników, a ich wybór uzależniony jest od specyfiki firmy. Wspólnym mianownikiem – niezależnie od wielkości, firmy, branży oraz wyzwań, z jakimi mierzy się organizacja – pozostaje jednak chęć zapewnienia pracownikom rozwoju, bezpieczeństwa oraz satysfakcji z pracy. Z doświadczeń rekrutacyjnych jednoznacznie wynika, że pracownicy zadowoleni z warunków pracy są bardziej efektywni, przy czym nie chodzi tu wyłącznie o poziom wynagrodzenia. Docenianie wysiłków pracowników, wyróżnianie efektów, szkolenia, awanse – te wszystkie pozafinansowe źródła motywacji mają pozytywny wpływ na postrzeganie pracy. Co ciekawe, motywująca może być również ocena i proces ewaluacji dokonań pracownika. Niestety nadal część organizacji nie wykorzystuje tego potencjału.

CELE I REZULTATY
Dobrze funkcjonujący system powinien monitorować, czy działania pracowników są efektywne, ale również uwzględniać ich potrzeby rozwojowe. O ile dla firmy głównym zamierzeniem jest sprawdzenie, czy aktywności pracownika przynoszą oczekiwane rezultaty, o tyle dla zatrudnionego ocena jest równoznaczna także ze zdefiniowaniem posiadanych kompetencji i wiedzy. Dlatego też wyniki oceny warto wykorzystać do planowania ścieżek karier i szkoleń́ oraz podejmowania decyzji o podwyżce lub premii. Wówczas zyskają funkcję motywacyjną.

Uzyskanie oceny swoich działań jest również naturalną potrzebą człowieka. Jej zaspokojenie to kolejna wartość motywacyjna. Informacja zwrotna stanowi bodziec do działania – pozwala lepiej poznać oczekiwania i dostosować się do wymagań́. Ocena pracownicza daje także przestrzeń do skorygowania działań́ oraz zaplanowania dalszej pracy. Ponadto każdy chce być oceniony pozytywnie, dlatego zwykle z większym zaangażowaniem podchodzi do swoich obowiązków. Świadomość, że pozytywna ocena jest pierwszym argumentem w staraniach o podwyżkę czy awans, jest dodatkową motywacją.

Ocena może – i powinna – być motywacją dla pracowników. Przygotowując lub udoskonalając ofertę dla obecnych oraz potencjalnych pracowników, należy jednak pamiętać, że ocena nie będzie miała pozytywnych skutków, jeśli nie będzie jej towarzyszył zrozumiały system premiowy oraz materialne motywatory. Kluczowe jest zrównoważenie motywacji poprzez gratyfikację finansową i pozafinansową. W sytuacji, kiedy finansowe środki motywowania nie będą dostępne – choćby chwilowo – pozwoli to na uzyskanie zrozumienia pracowników oraz współpracę w oparciu o zrozumienie wartości i celów firmy.

SIŁA BENEFITÓW
W motywowaniu pracowników dużą rolę odgrywają również świadczenia dodatkowe. Z badań Hays wynika, że zdecydowana większość firm oferuje podstawowy pakiet opieki medycznej oraz kartę sportową. Ponad połowa pracodawców zawiera w swojej ofercie imprezy i wyjazdy integracyjne oraz narzędzia pracy, których pracownicy mogą używać również w czasie prywatnym. Rosnącą popularnością cieszą się ubezpieczenie na życie, dofinansowanie dodatkowej edukacji oraz możliwość pracy elastycznej. W ofercie pracodawców widoczna jest również coraz większa troska o dobre samopoczucie pracowników. Na popularności zyskuje polisa lekowa, opieka stomatologiczna, dodatkowe przerwy w pracy na aktywność fizyczną, a nawet gabinet lekarski i zabiegi rehabilitacyjne w miejscu pracy.

Atrakcyjny wybór świadczeń́ pozapłacowych może skutecznie zachęcić kandydatów do podjęcia pracy w firmie, a jej obecnych pracowników do pozostania w organizacji na dłużej. Rzadko jednak ten element oferty motywuje do lepszego wykonywania swoich obowiązków. Benefity wiążą się raczej z budowaniem poczucia przynależności do organizacji, niż z wynikami pracy, ale w kompleksowym podejściu do motywowania pracowników – mają ogromne znaczenie.