Niewinne czy niestosowne?
Słysząc pytania: Czy masz narzeczoną/narzeczonego? Czy planujecie założyć rodzinę? Nie wiesz, co odpowiedzieć. Choć pytania mogą wydawać się niewinne, bardzo możliwe, że wprawią Cię w zakłopotanie, a nawet złość. Zastanawiasz się czy to naprawdę powinno kogoś interesować? Co to ma wspólnego z moimi umiejętnościami i doświadczeniem? Pamiętaj, że takie pytania są nie tylko niestosowne, ale również prawnie zabronione. Pracodawca może zapytać nas o wiek, wykształcenie, zdobyte doświadczenie, może sprawdzić nasze umiejętności i zweryfikować naszą wiedzę. Nie ma jednak prawa pytać o stan cywilny, plany rodzinne, preferencje seksualne, opinie polityczne czy karalność (chyba, że w ściśle określonych przypadkach np. przy ubieganiu się o pracę ochroniarza czy prokuratora).
Może się okazać, że niedoświadczony rekruter zadał pytanie przez pomyłkę. W większości przypadków, osoba prowadząca rozmowę, dopiero po zadaniu pytania zdaje sobie sprawę, że „wyszła poza dozwolone granice”.
Niezależnie od pobudek osoby przeprowadzającej rozmowę kwalifikacyjną, jak sobie poradzić w sytuacji, w której ktoś zada Ci nieczułe lub dyskryminujące pytanie, odnoszące się do płci, rasy, preferencji seksualnych lub niepełnosprawności? Poniżej kilka przykładów, jak odpowiedzieć na „niedozwolone” pytania:
- Grzecznie powiedz, że nie życzysz sobie odpowiadać na niedozwolone pytania. Odpowiedz na pytanie mówiąc: „Przepraszam, chyba zgubiłem wątek, nie widzę związku tego pytania z moją karierą zawodową.”
- Odpowiedz na pytanie bez żadnych odniesień do jego stosowności.
- Zignoruj niewłaściwe pytanie i skieruj uwagę na zagadnienie, które leży poza pytaniem. Przykładowo możesz powiedzieć: „Myślę, że to, o co Pan/Pani pyta...” i tu wybierz odpowiedź, którą chcesz, aby współrozmówca usłyszał.
Pamiętaj, że w niektórych przypadkach odmowa odpowiedzi na pytanie może wiązać się z przekreśleniem szansy na zdobycie pracy. Pozostaje Ci tylko zadać sobie pytanie: Czy chcę pracować dla szefa, którego bardziej niż moje doświadczenie i umiejętności interesują moje plany rodzinne? Czy chcę pracować w środowisku, które może poddawać mnie takim praktykom lub naruszać moją godność?
Pytania niedozwolone
Po pierwsze, bardzo istotnym jest, aby zrozumieć różnice pomiędzy pytaniami niedozwolonymi, a pytaniami podlegającymi karze. Nawet wtedy, gdy pytanie lub komentarz jest wypowiedziane w niedozwolonej formie, niekoniecznie musi to oznaczać, że zostało popełnione “naruszenie”
Czym zatem jest pytanie niedozwolone? Uchwała o dyskryminacji płciowej i rasowej zabrania pracodawcom dyskryminowania osoby ze względu na płeć, narodowość czy inwalidztwo. Dzięki wiedzy na temat tego, które zapytania są zgodne i niezgodne z prawem i nauce technik przeciwdziałania zadawaniu nieodpowiednich pytań, będziesz w stanie odpowiadać efektywnie, a co za tym idzie - profesjonalnie wyjść z tej trudnej sytuacji.
Panuj nad sobą
Bądź świadom, że samo zadanie „niedozwolonego” pytania nie świadczy o złamaniu czy naruszeniu prawa. Czasem pytania, które są niezgodne z prawem, często wynikają ze szczerych zamiarów bądź innych motywacji. Ktoś może sprawdzać na przykład Twoje zachowanie pod wpływem stresu.
Poniżej 5 trudnych pytań oraz przykłady jak sobie z nimi radzić:
Opowiedz mi o sobie:
TAK: Opowiedz ogólnie, ale zwięźle kim jesteś, co potrafisz i do czego dążysz w życiu zawodowym.
NIE: Nie opowiadaj rozmówcy całej historii swojego życia osobistego.
„Czy słyszałeś jakieś negatywne opinie o naszej firmie?”
TAK: Firma z kiepską opinią nie zainteresowałaby Cię, prawda? Powinieneś, więc szczerze odpowiedzieć, że nic złego o niej nie słyszałeś.
NIE: Nie powtarzaj plotek zasłyszanych na ostatniej imprezie u znajomych.
„Dlaczego powinniśmy Cię zatrudnić?”
TAK: Zabłyśnij przed pracodawcą, wymień najistotniejsze wymagania stawiane przez firmę oraz wyjaśnij, dlaczego to właśnie Ty je spełniasz i jesteś idealnym kandydatem do pracy.
NIE: Nie skompromituj się, będąc nieprzygotowanym do tak standardowego pytania.
„Gdzie widzisz siebie za 5 lat?”
TAK: Opowiedz jak Twoje predyspozycje, umiejętności i trening pozwolą zintegrować się z tą firmą i osiągnąć sukces zawodowy.
NIE: Nie odpowiadaj, że nie masz pojęcia.
„Czy umiesz pracować pod presją?”
TAK: Odpowiedz, że tak oczywiście, po czym podaj przykład, kiedy ostatnio się sprawdziłeś się pracując w stresujących warunkach i z krótkim terminem realizacji projektu.
NIE: Nie poprzestań tylko na „Tak, potrafię”.
